Stel je voor: je staat op in de ochtend, eet wat de natuur biedt, beweegt zoveel als je lichaam vraagt, en hebt een hechte sociale kring om je heen. Klinkt idyllisch, toch? Wat als ik je vertel dat ons moderne leven juist het tegenovergestelde doet, en dat veel van de gezondheidsproblemen van nu – van overgewicht en diabetes tot hart- en vaatziekten – terug te voeren zijn op het leven dat we eeuwen geleden verlieten? Remco Kuipers, bevlogen arts en onderzoeker in evolutionaire geneeskunde, liet mij tijdens mijn opleiding zien dat het antwoord vaak niet ligt in dure medicijnen of ingewikkelde diëten, maar in het simpelweg terugkeren naar de basis: leven zoals onze voorouders.
In de westerse geneeskunde ligt de focus vaak op de 'hoe'-vragen: hoe verlagen we de bloeddruk, hoe behandelen we ziektes? Echter, volgens cardioloog en onderzoeker Remko Kuipers, zou de nadruk moeten liggen op de 'waarom'-vragen: waarom ontstaan er zoveel welvaartsziekten zoals overgewicht, diabetes en hart- en vaatziekten? Kuipers, die promoveerde op de evolutionaire geneeskunde, benadrukt dat het beantwoorden van deze vragen ons kan helpen de werkelijke oorzaken van ziekten aan te pakken en te voorkomen.
De oorsprong van de mens
Zo'n 8 miljoen jaar geleden ontstonden de eerste mensachtigen in Afrika. In een tijd van klimaatverandering, waarin de savannen ontstonden, trokken de eerste mensachtigen uit het oerwoud naar de savanne en gingen daar leven aan de waterrand. Ze verzamelden onder andere schaal- en schelpdieren, voedsel rijk aan omega-3-vetzuren en jodium. Deze voeding speelde een cruciale rol in de ontwikkeling van onze hersenen. Door deze evolutie konden mensen gaan jagen en vis vangen, wat leidde tot de moderne mens zoals we die nu kennen.
Sinds de introductie van de landbouw en veeteelt is het leven en de voeding van de mens aanzienlijk veranderd. Er ontstond werk, mensen gingen meer granen en zuivel eten, en er was minder honger. Echter, deze veranderingen gingen gepaard met nieuwe gezondheidsproblemen, die verder verergerden met de industriële revolutie en de opkomst van de fastfoodindustrie. In relatief korte tijd is het leven van de mens compleet veranderd, terwijl onze genen nog grotendeels zijn afgestemd op het leven als jager-verzamelaar. Dit veroorzaakt grote gezondheidsproblemen.
Wat kunnen we leren van de oermens?
Kuipers deed promotieonderzoek in Tanzania, onder andere bij de Hadzabe, een volk dat nog als jager-verzamelaar leeft. Hij onderzocht hun voedingspatroon, BMI, bloed- en ontlastingmonsters en de samenstelling van moedermelk. Daarnaast leefde hij enige tijd mee met de jager-verzamelaars. Uit zijn onderzoek bleek dat de Hadzabe een gevarieerd voedingspatroon hebben en veel en gevarieerd bewegen. Hun gezondheid is uitstekend.
Vier aanbevelingen voor een gezonder leven
Op basis van zijn bevindingen geeft Kuipers vier belangrijke aanbevelingen:
- Eet veel groenten en fruit: Laat dit de basis zijn van je voeding in plaats van veel brood, pasta, suiker en rijst.
- Geef vis meer aandacht, en vlees juist wat minder: Vis is belangrijk vanwege onder andere jodium, vitamine D en omega-3-vetzuren. Vlees levert veel minder belangrijke nutriënten. We hebben echt niet zoveel dierlijke eiwitten nodig; ook peulvruchten en noten zijn prima.
- Zorg voor sociale verbinding: Onderhoud contacten in een kleine groep mensen.
- Beweeg veel en gevarieerd: Kies voor verschillende vormen van beweging zoals wandelen, rennen, klimmen en tillen. Train geen losse spiergroepen in de sportschool, maar kies voor gevarieerde beweging.
Voor meer informatie en verdieping kun je het volledige artikel lezen op Gezondheidsnet: Leven als een oermens in moderne tijden | Gezondheidsnet